بررسی سه دهه مقالات پژوهشی کشور در زمینه اعتیاد

مقدمه: هدف اصلی این تحقیق تشریح ویژگی های مهم تولید علم در زمینه اعتیاد در کشور از طریق بررسی مقالات چاپ شده در مجلات علمی داخلی و خارجی طی سی سال گذشته بوده است. روش کار: برای انجام این پژوهش از بانک مقالات پژوهشی بهداشت روان مرکز ملی تحقیقات علوم پزشکی کشور (iranpsych) که شامل مقالات پژوهشی روانپزشکی، روانشناسی و علوم پایه اعصاب است استفاده شد. در این تحقیق، بررسی به مقالاتی محدود شد که در یک دوره سی ساله، از 1352 تا 1381 (1973 تا 2002 میلادی) منتشر شده اند. در این مطالعه مقطعی- توصیفی اطلاعات زیر جمع آوری شدند: سال انتشار پژوهش، حوزه ها و موضوعات پژوهش، روش و محل پژوهش. جمع آوری اطلاعات توسط شش روانپزشک و روانشناس آموزش دیده انجام شد. پایایی بین آزماینده سنجیده شد که نشان دهنده توافق مطلوب بین ایشان بود. یافته ها: از میان 3031 مقاله با مشخصات یاد شده، 19/7 درصد (218 مقاله) مربوط به اعتیاد بوده اند. اعتیاد شایع ترین اختلال روانپزشکی مورد مطالعه پس از اختلالات خلقی بوده است . حدود 40 درصد از این مقالات در مجلات خارجی به چاپ رسیده بودند. بیش از 70 درصد این مقالات در 5 سال آخر منتشر شده بودند. حوزه های مختلف تحقیقات به ترتیب عبارت بودند از: تحقیقات بالینی، علوم پایه، روان شناسی و مطالعات همه گیر شناسی. دوسوم این مطالعات به مواد اپیوئیدی، و سهم ناچیزی به الکل و سایر مواد پرداخته بودند. تنها 14مقاله به درمانهای دارویی- فیزیکی، و 2 مقاله به درمان های روانی- اجتماعی پرداخته بودند. نتیجه گیری: گرچه به نظر می رسد مقالات مربوط به اعتیاد، نسبت قابل توجهی از کل مقالات مربوط به بهداشت روان را تشکیل می دهد، لیکن با توجه به شیوع اعتیاد در کشور تعداد این مقالات قابل توجه نیست. همچنین توجه ناکافی به پژوهش های مداخله ای و مطالعات اجتماعی مشهود است و ضرورت برنامه ریزی برای ارتقای پژوهش های انجام شده و منتشر شده را مطرح می نماید.